Opinia prawna ZNP – wynagrodzenia w czasie zawieszenia zajęć

Wynagrodzenie za czas przestoju w związku z zamknięciem szkół 

Ogół przyczyn uniemożliwiających świadczenie pracy dzieli się na dotyczące pracownika i dotyczące pracodawcy. Przyczyny dotyczące pracodawcy mogą być od niego zależne lub niezależne. Mogą je stanowić zarówno zachowania samego pracodawcy, jak też podmiotów trzecich (również innych pracowników), siły wyższej (klęska żywiołowa) lub przypadku¹. 

Pojęcie przestoju ma umocowanie w art. 81 Kodeksu pracy. O przestoju mówimy, gdy pracownik jest gotów do wykonywania pracy, a doznaje przeszkód leżących po stronie pracodawcy (sam fakt gotowości do pracy powoduje, że powinien otrzymać świadczenie pieniężne, a wyjątek stanowić może przestój spowodowany warunkami atmosferycznymi). Taka interpretacja pojęcia „przestój” na tle art. 81 KP sprzyja pełniejszej ochronie prawa pracownika do wynagrodzenia, uwypuklając przy tym ryzyko pracodawcy związane z prowadzeniem zakładu pracy². Jednocześnie zapobiega sytuacjom, w którym brak woli pracodawcy do zatrudniania pracownika, przydzielania mu zadań bądź dopuszczenia do pracy będący jedyną przeszkodą w wykonywaniu pracy sprawi, że pracownik nie otrzyma wynagrodzenia za czas przestoju, tylko dlatego że pracodawca mógł z łatwością tych przeszkód uniknąć³.  

Zgodnie z treścią art. 91c Karty Nauczyciela w sprawie wynagrodzenia za czas przestoju, należy odwołać się do przepisów Kodeksu pracy. Przepis art. 81 § 1 tej ustawy wskazuje, że pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. 

Zatem uznać należy, że w ramach wynagrodzenia za czas przestoju, nauczyciel zachowuje prawo do: 

• wynagrodzenia zasadniczego⁴,
• dodatku stażowego⁵,
• dodatku motywacyjnego⁶(do końca okresu, na jaki został przyznany), 
• dodatku funkcyjnego⁷,
• dodatku wiejskiego⁸,
• wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe⁹(bez wynagrodzenia za godziny doraźnych zastępstw), 
• wynagrodzenie za warunki pracy¹⁰

Wszystkie te składniki wynagrodzenia są określone stawką godzinową lub stawą miesięczną, winny być zatem wypłacane w czasie przestoju, zgodnie z literalnym brzmieniem art. 81 § 1 Kodeksu pracy. 

Istotne jest również to, że wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, przysługujące pracownikowi za okres gotowości do jej wykonywania nie jest ograniczone czasowo¹¹.  

W odniesieniu do pracowników administracji i obsługi pracujących w szkołach, również stosuje się art. 81 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych. 

Warto podkreślić, że podobne stanowisko zajęło Ministerstwo Edukacji Narodowej, które w komunikacie z 16 marca br. wysłanym do dyrektorów szkół i przedszkoli stwierdziło, że „za dni, w których nauczyciele będą świadczyli pracę, otrzymują wynagrodzenie bez zmian”. 

Ministerstwo stwierdziło również, że jeżeli z „przyczyny leżącej po stronie szkoły w określonym czasie pracownik administracji lub obsługi nie będzie świadczyć pracy, pozostaje wówczas do dyspozycji dyrektora szkoły i jest w gotowości do wykonywania pracy. Mają wówczas zastosowanie przepisy art. 81 § 1 Kodeksu pracy, który wskazuje, że pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania”. 

Powyższa opinia i stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej powinno rozwiać wątpliwości pracowników szkół, przedszkoli i placówek oświatowych w zakresie wysokości przysługującego wynagrodzenia za czas ograniczenia funkcjonowanie publicznych i niepublicznych jednostek systemu oświaty, wprowadzonego Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 r., poz. 410). 

List do ministra ws. faktów związanych z organizacją kształcenia online

Szanowny Panie Ministrze!

Ministerstwo edukacji informuje, że szkoły i nauczyciele mają się przygotować do zdalnego prowadzenia lekcji i wystawiania uczniom ocen, a przy tym uwzględnić różne potrzeby uczniów, w tym tych z niepełnosprawnościami.

W związku z pracami nad rozporządzeniem regulującym organizację kształcenia z wykorzystaniem metody tzw. zdalnego nauczania, rodzi się wiele pytań. Te najważniejsze z nich to:

• Czy ministerstwo edukacji w swoich planach uwzględnia różnice w dostępie do sprzętu komputerowego poszczególnych uczniów i rodzin (także wielodzietnych)?
• Czy ministerstwo w swoich planach uwzględnia zróżnicowany dostęp do szybkiego Internetu w różnych regionach kraju?
• Czy ministerstwo uwzględnia fakt, że nauczyciele nie posiadają służbowego sprzętu do wykonywania systematycznej pracy online, szybkiego łącza internetowego czy oprogramowania antywirusowego?
• Czy ministerstwo uwzględnia fakt, że nauczyciele nie zostali przeszkoleni w zakresie zdalnego kształcenia (czym innym są umiejętności w zakresie TIK wykorzystywane na lekcjach a czym innym kształcenie online)?

Polscy nauczyciele, zdając sobie sprawę z powagi sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy z powodu koronawirusa, od kilku dni mobilizują się w sieci i sami organizują zajęcia online w różnej formie. Robią to, chociaż nie ma systemowych rozwiązań w tym zakresie, wykazując się wiedzą i kreatywnością, a przede wszystkim odpowiedzialnością.

Jednak jako związek zawodowy stanowczo domagamy się przyjęcia rozwiązań realistycznych, uwzględniających całą złożoność sytuacji i trudne warunki, w których nauczyciele prowadzą zdalne nauczanie.

Nie do zaakceptowania jest dla nas taka sytuacja, w której nauczyciele będą rozliczani z realizacji obowiązków niemożliwych do wykonania.

Sławomir Broniarz

Prezes ZNP

WAŻNE ! ! !

UWAGA!

Ze względu na trudną sytuację epidemiologiczną w kraju, od dzisiaj do odwołania, nieczynne będzie nasze biuro w budynku Starostwa. Wszelkie sprawy wymagające kontaktu z prezesem oddziału ZNP w Wolsztynie prosimy zgłaszać telefonicznie na numery telefonów podane w nagłówku strony.

Jedynie w sytuacjach koniecznych możliwy będzie kontakt bezpośredni z prezesem w biurze. Może on jednak nastąpić tylko po telefonicznym uzgodnieniu. 

Przepraszamy! Zdajemy sobie sprawę z utrudnień, jednak priorytetem jest teraz zdrowie nas wszystkich.

OPINIA PRAWNA ZNP: Wynagrodzenie za czas przestoju w związku z zamknięciem szkół

W ramach wynagrodzenia za czas przestoju nauczyciel ma prawo do: 
• wynagrodzenia zasadniczego, 
• dodatku stażowego, 
• dodatku motywacyjnego, 
• dodatku funkcyjnego i wiejskiego.

1. Dyspozycja art. 91c ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela (dalej KN) w tego typu sprawach odsyła do treści ustawy Kodeks pracy (dalej k.p.).

Zgodnie z treścią art. 81 § 1 k.p. pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

W tym czasie pracodawca może jednak powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę (art. 81 § 3 k.p.). Tak więc w ramach swoich obowiązków nauczyciel jest zobowiązany realizować inne zajęcia wskazane przez pracodawcę.

Zatem normy prawa pracy przewidują sytuację, kiedy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, pracownik nie może wykonywać pracy, mimo że zgłasza swoją gotowość do jej podjęcia. Wówczas pracodawca ma obowiązek wypłacać pracownikowi wynagrodzenie, o którym mowa w art. 81 § 1 k.p., przez cały okres przestoju w pracy.

2. Zamknięcie szkoły w związku z zagrożeniem wystąpieniem epidemii jest bez wątpienia przyczyną dotyczącą pracodawcy.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 2010 r. (II PK 186/09, LEX nr 611409) stwierdził, że w tych okolicznościach prawidłowym i w pełni usprawiedliwionym jest odwołanie się do regulacji Kodeksu pracy (art. 5 k.p. i art. 91c ust. 1 KN), według którego w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, do stosunku pracy nauczyciela mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy), w szczególności do art. 81 § 1 k.p.

W związku z tym nauczyciele uzyskują prawo do wynagrodzenia zgodnie z treścią art. 81 § 1 k.p. Wynagrodzenie nauczyciela ma wynikać z osobistego zaszeregowania nauczyciela, określonego stawką godzinową lub miesięczną.

Zatem uznać należy, że w ramach wynagrodzenia za czas przestoju, o którym mowa w art. 81 § 1 k.p. nauczyciel uzyskuje prawo do:
–  wynagrodzenia zasadniczego,
–  dodatku stażowego,
–  dodatku motywacyjnego,
– dodatku funkcyjnego i wiejskiego.

Wszystkie te składniki wynagrodzenia są określone stawką godzinową lub stawą miesięczną.

3. Nauczyciel nie uzyskuje jednak prawa do wynagrodzenia związanego z dodatkową pracą lub wynagrodzenia związanego ze specyficznym charakterem pracy, którą miał wykonać.

Tak więc nauczyciel w ramach wynagrodzenia o którym mowa w art. 81 § 1 k.p. nie nabędzie prawa do:
 – wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych,
 – wynagrodzenia z tytułu nadliczbowych,
 – dodatku za warunki pracy.

Wyrok Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 2010 r. (II PK 186/09, LEX nr 611409) stwierdził bowiem, że przy ustalaniu wynagrodzenia należnego nauczycielowi za czas niewykonywania pracy, kiedy był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, związanych z odmową dopuszczenia go do pracy, nie podlegają uwzględnieniu składniki wynagrodzenia w postaci wynagrodzenia za pracę w godzinach ponadwymiarowych oraz dodatku za uciążliwe warunki pracy.

4. W odniesieniu do pracowników administracji i obsługi pracujących w szkołach odnośnie wynagrodzenia w czasie, gdy szkoła jest zamknięta, analogiczne zastosowanie będzie miała dyspozycja art. 81 § 1 k.p. – na zasadzie odesłania z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 z późn.zm.).
Zatem uznać należy, że w ramach wynagrodzenia za czas przestoju, o którym mowa w art. 81 § 1 k.p. pracownik uzyskuje prawo do:
wynagrodzenia zasadniczego,
dodatku stażowego,
dodatku funkcyjnego,
dodatku specjalnego.

Głos: Ruszyła obywatelska inicjatywa. Potrzebne podpisy!

Temat z okładki: Walczymy o GODNE PŁACE. Potrzebne podpisy! 
– Płace nauczycieli muszą rosnąć razem z wynagrodzeniami w gospodarce narodowej. Gwarantuje to obywatelski projekt ustawy. Zbieramy podpisy i idziemy do Sejmu z projektem. To dziś jedyna droga, by wywalczyć podwyżki – mówi Głosowi prezes ZNP Sławomir Broniarz. Więcej w GN nr 10 z 4 marca br.
Oprócz tego w numerze:
■ KORONAWIRUS Specustawa: kto i kiedy zamknie szkoły?
■ MAZAŃCOWICE Wójt zawiesił lekcje: słuszna decyzja.
■ OPINIE. Mirosław Oczkoś: W nauczycielach jest siła.
■ BLIŻEJ BIBLIOTEKI Renata Sowada: To, co nas boli.
■ RESOCJALIZACJA Ośrodek kuratorski alternatywą dla MOW.
■ SPRAWDZAM! Neuroedukacyjne mity – nie powielaj ich!
■ BLIŻEJ PRAWA: Czas pracy, etat i świadczenia po przeniesieniu z art. 18; Odprawa dla nauczyciela; Świadectwo pracy – częste błędy.
Polecamy EWYDANIE GŁOSU (TUTAJ).
Prenumeratę można zamawiać telefonicznie w redakcji Głosu. Dla ogniw ZNP jest specjalna oferta Głosu w pakietach!
tel. (22) 318-92-60
faks (22) 318-92-61

Tzw. kodeksy etyczne nawet w co piątej szkole?

W szkołach pojawiły się tzw. kodeksy etyczne zakazujące m.in. tworzenia „grup nacisku dla obrony własnych korzyści” czy też „włączania uczniów do (…) protestów czy strajków”. Niepokornych czekają konsekwencje.
Szczegółowo sprawę opisuje Głos Nauczycielski (nr 9/2020).

– To może dotyczyć nawet co piątej szkoły i placówki oświatowej w całej Polsce – ocenia Krzysztof Baszczyński, wiceprezes Zarządu Głównego ZNP.

Chodzi o różnego rodzaju „kodeksy etyczne”, które od dwóch – trzech lat są wprowadzane w placówkach oświatowych w całym kraju. Według ZNP – bezprawnie. Szczególnie że nakładają one na nauczycieli i pracowników oświaty obowiązki, których nie przewidziano w żadnej ustawie czy rozporządzeniu. Jako przykład takich regulacji można podać Kodeks Etyki Pracowników Szkoły oraz Kodeks Etyki Nauczyciela – to dwa dokumenty z listopada 2017 r. przyjęte w szkole w Kędzierzynie-Koźlu.
„Pracownik przedkłada dobro szkoły nad własne interesy” – czytamy w jednym z punktów kodeksu obowiązującego pracowników oświaty. A jak pracownik nie posłucha, to ktoś mu o tym przypomni, ponieważ pracownik zawsze „jest gotów do przyjęcia krytyki w razie zaniedbania swoich obowiązków, uznania swoich błędów oraz do ich niezwłocznego naprawienia”.

Posłowie PiS odrzucili dobry projekt dot. postępowań dyscyplinarnych

4 marca podczas posiedzenia sejmowych komisji edukacji i samorządu terytorialnego posłowie Prawa i Sprawiedliwości odrzucili w pierwszym czytaniu poselski projekt nowelizacji Karty Nauczyciela autorstwa Lewicy (druk sejmowy 245), dotyczący postępowań dyscyplinarnych wobec nauczycieli. Projekt ten został złożony z inicjatywy ZNP.
Podczas posiedzenia posłanka Agnieszka Dziemianowicz-Bąk złożyła poprawkę dotyczącą wydłużenia czasu przeznaczonego na zawiadomienie rzecznika dyscyplinarnego o popełnieniu przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka z 3 do 14 dni (VIDEO z posiedzenia komisji TUTAJ).
Niezrozumiała to decyzja, ponieważ poprawka ta miała na celu upodmiotowienie dyrektora, który mógł ocenić zasadność stawianych nauczycielowi zarzutów. Naprawiała zapisy ustawowe przyjęte w 2019 r.
Decyzja ta jest również o tyle zaskakująca, że w czasie sejmowej dyskusji posłowie PiS, przedstawiciele MEN i Rzecznika Praw Dziecka przychylnie odnosili się do propozycji zawartych w tym projekcie.
Odrzucając projekt ustawy poseł wnioskodawca z PiS nie podał żadnego merytorycznego uzasadnienia swojego wniosku.