http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/61F03DC6
Odpowiedź
sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -
na
interpelację nr 9686
w sprawie rozliczania i
organizacji pracy nauczyciela w godzinach nadliczbowych
Szanowny Panie Marszałku! W związku z
interpelacją pana posła Piotra Stanke z dnia 26 maja 2009 r., nr
SPS-023-9686/09, w sprawie rozliczania i organizacji pracy nauczyciela w
godzinach nadliczbowych, uprzejmie przekazuję następujące wyjaśnienia.
W myśl art. 35 ust. 1-3 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn.
zm.) w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji
programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w
godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba
nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.
Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może
nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2
tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.
Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się
przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub
opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć
dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Przez godzinę doraźnego
zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych,
wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru
godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja
następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela.
Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i za
godziny doraźnych zastępstw wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania
nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. Na podstawie art. 30
ust. 6 pkt 2 ww. ustawy organ prowadzący będący jednostką samorządu
terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla
nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu, m.in.
szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe
i godziny doraźnych zastępstw. W myśl art. 30 ust. 6a ustawy Karta Nauczyciela
powyższy regulamin podlega uzgodnieniu ze związkami zawodowymi zrzeszającymi
nauczycieli.
Zgodnie z ww. przepisami organ prowadzący
szkołę określa w regulaminie wynagradzania nauczycieli między innymi
szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny
ponadwymiarowe. Definicja godzin ponadwymiarowych została ustalona ustawą. Są
to godziny przydzielone nauczycielowi i ujęte w planie organizacyjnym szkoły.
Ustalanie przez dyrektora szkoły, za jakie godziny ponadwymiarowe nauczycielowi
nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, jest przekroczeniem uprawnień
ustawowych. Nauczycielowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za każdą
przepracowaną godzinę ponadwymiarową, natomiast w przypadku godzin
niezrealizowanych wynagrodzenie przysługuje na mocy przepisów prawa pracy.
Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela w zakresie spraw wynikających
ze stosunku pracy nieuregulowanych przepisami ustawy mają zastosowanie przepisy
Kodeksu pracy.
1. W przypadku nauczyciela korzystającego z
urlopu z tytułu opieki nad dzieckiem do 14 lat przy obliczeniu wynagrodzenia za
ten dzień należy uwzględnić godziny ponadwymiarowe.
W myśl art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974
r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) pracownikowi
wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu
roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z zachowaniem
prawa
do wynagrodzenia.
Na podstawie § 5 rozporządzenia ministra
pracy i polityki socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania
wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego
podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do
wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr
62, poz. 289, z późn. zm.) przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od
pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie
przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy
ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z tym że składniki wynagrodzenia
ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło
zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Zgodnie z § 5 ust. 1-2 rozporządzenia
ministra edukacji narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych
zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop
wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. Nr 71, poz. 737, z późn. zm.) wynagrodzenie za
jeden dzień urlopu nauczyciela pracującego w szkole feryjnej ustala się,
dzieląc miesięczne wynagrodzenie obliczone według zasad określonych w § 1-4 (a
więc z uwzględnieniem godzin ponadwymiarowych) przez liczbę 30. Natomiast
wynagrodzenie za jeden dzień urlopu nauczyciela pracującego w placówce
nieferyjnej ustala się, dzieląc miesięczne wynagrodzenie, obliczone także
według zasad określonych w § 1-4, przez liczbę 21.
2. Wynagrodzenie nauczycieli za Dzień
Edukacji Narodowej oraz rekolekcje winno być naliczane z uwzględnieniem godzin
ponadwymiarowych.
W myśl art. 74 ustawy Karta Nauczyciela w dniu
rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, 14 października każdego roku,
obchodzony jest Dzień Edukacji Narodowej. Dzień ten uznaje się za święto
wszystkich pracowników oświaty i jest on wolny od zajęć lekcyjnych. Dzień
Edukacji Narodowej nie jest dla nauczyciela dniem wolnym od pracy.
Zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia
ministra edukacji narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i
sposobu organizowania nauki religii w przedszkolach publicznych i szkołach (Dz.
U. Nr 36, poz. 155, z późn. zm.) uczniowie uczęszczający na naukę religii
uzyskują trzy kolejne dni zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia
rekolekcji wielkopostnych, jeśli religia lub wyznanie, do którego należą,
nakłada na swoich członków tego rodzaju obowiązek. Dni rekolekcji nie są dniami
wolnymi od pracy dla nauczycieli, tym bardziej iż zgodnie z rozporządzeniem
ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach
(Dz. U. z 2003 r. Nr 3, poz. 69) nauczyciel jest zobowiązany do zapewnienia
uczniom bezpiecznych warunków w drodze z i na rekolekcje.
W obu podanych sytuacjach nauczyciel może
być pozbawiony możliwości przepracowania godzin ponadwymiarowych, ale korzysta
z przepisów dotyczących pracowników pozostających w gotowości do pracy. Na
podstawie § 4 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia
29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie
niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania
odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych
należności przewidzianych w Kodeksie pracy przy ustalaniu wynagrodzenia
określonego procentowo w celu obliczenia wynagrodzenia za czas niewykonywania
pracy, jeżeli pracownik był gotów do jej wykonania, oraz za czas niezawinionego
przez pracownika przestoju (art. 81 § 1 Kodeksu pracy), dodatku za pracę w
godzinach nadliczbowych (art. 151 § 3 Kodeksu pracy) oraz wynagrodzenia za czas
dyżuru (art. 151 § 3 Kodeksu pracy) stosuje się zasady obowiązujące przy
ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
Analogicznie należy obliczać wynagrodzenie
nauczyciela za dni rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego.
Zgodnie z art. 42 ust. 2b w związku z art. 42
ust. 2 pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela w ramach 40-godzinnego tygodniowego czasu
pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest uczestniczyć w
przeprowadzaniu sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej,
egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe i egzaminu maturalnego - z wyjątkiem części ustnej.
Nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia
za godziny ponadwymiarowe nieprzepracowane z powodu uczestniczenia w
przeprowadzeniu sprawdzianu. Jeżeli bowiem w arkuszu organizacyjnym szkoły
przewidziano godziny ponadwymiarowe w dniach, w których przeprowadzany jest
sprawdzian, to z całą pewnością należy nauczycielowi wypłacić wynagrodzenie za
te godziny.
3. Wycieczki szkolne są realizacją zadań
statutowych szkoły, a dla nauczyciela wypełnieniem obowiązku wynikającego z
art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela. Wycieczki rzadko trwają krócej
niż przypadająca w danym dniu liczba godzin pracy nauczyciela, często natomiast
trwają o wiele dłużej. Nie ma więc żadnych przesłanek, by nauczyciela
opiekującego się dziećmi na wycieczce, a tym samym realizującego zadania
opiekuńczo-wychowawcze, pozbawiać wynagrodzenia za przydzielone mu godziny
ponadwymiarowe. Powinno być ono naliczone w ten sam sposób, jakby nauczyciel
pracował na terenie szkoły.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Krystyna Szumilas
Warszawa, dnia 10 czerwca 2009 r.
